сцэнарыі святаў на беларускай мове

Л. В. БАЗЫЛЬЧЫК, настаўніца СШ № 55 г. Мінска. Пачатковая школа 08.2004

Муры старажытных замкаў

Урок па курсу Мая Радзіма — Беларусь

Тэма: "Пад сценамі старажытных замкаў".
Мэта: паказаць ролю замкаў як буйных і добра ўмацаваных пунктаў абароны ад ворагаў.
Задачы: сфарміраваць агульнае ўяўленне аб старажытных замках Беларусі, пазнаёміць з іх галоўным прызначэннем, знешнім выглядам, а таксама з сучасным ста­нам замкаў; развіваць цікавасць да мінулага нашага краю, уменне вылучаць галоўнае ў матэрыяле, што вывучаецца; выхоўваць цікавасць да гістарычнага мінулага беларускай зямлі, павагу да нашых продкаў, якія ўзводзілі такія велічныя збудаванні для абароны свайго краю ад ворагаў.

Афармленне класнай дошкі:

Сцэнарый урока, афармленне дошкі

Ход урока:

1. Арганізацыйны момант: прывітанне, падзел класа на чатыры групы.
2. Артыкуляцыйная гімнастыка: Ахрэм у Крэве купіў крупы.
3. Праверка дамашняга задання па тэме "Адкуль пайшлі назвы нашых гарадоў".

4. Фізкультхвілінка. Праводзіцца ў форме спаборніцтва паміж групамі. Калі дзеці пачуюць назву беларускага горада, яны прысядаюць, калі іншую назву — стаяць. Той, хто памыляецца, садзіцца за парту.
Выкарыстоўваюцца наступныя назвы: Мінск, Тураў, Свіцязь, Брэст, Навагрудак, Ноўгарад, Кіеў, Польшча, Жодзіна, Клецк, Свіслач і інш.

5. Работа над новым матэрыялам.
Пасля таго як вучні пазнаёмяцца з тэмай і задачамі урока, яны атрымліваюць заданне: выкарыстоўваючы табліцу, змешчаную на дошцы, вызначыць, які матэрыял будзе вывучацца на уроку.
Уступнае слова настаўніка (з апорай на малюнак замка):
— Некалі ў Беларусі было шмат замкаў. Слова замак — умацаванае жыллё феадала (багатага   чалавека,   князя)— падобна на слова замок. I сапраўды, адамкнуць гэты замок ворагам было не пад сілу. Замкі ўзводзіліся на граніцах у самых небяспечных месцах. Першапачаткова за­мкі будавалі з дрэва, потым — з каменю і цэглы. Тэрыторыя замка абносілася насыпным валам. Паміж замкам і валам знаходзіўся роў, запоўнены вадой. Праз роў пракладваўся пад'ёмны мост, які злучаўся з варотамі. Сам замак звычайна складаўся са сцен і вежаў, замкавага двара і палаца князя.
Я запрашаю вас адправіцца ў падарожжа на машыне часу ўXIV —XVI стагоддзі. Мэта нашага падарожжа — знаёмства са старажытнымі замкамі Беларусі. Я і мае памочнікі (5 вучняў класа) будзем вашымі экскурсаводамі, а вы — турыстамі. У падарожжы мы будзем карыстацца: картай на дошцы і на вокладцы падручніка; схемай маршруту "Крэва — Гродна — Сынкавічы — Мір — Нясвіж"; маршрутнымі лістамі (кожная група атрымлівае ліст).

Маршрутны ліст

Старажытныя замкі Беларусі. Маршрутны ліст

Экскурсаводы вызначаюць на карце месца замка, прымацоўваюць малюнак замка да дошкі і расказваюць пра гісторыю яго стварэння. Каб карціна была больш поўнай, кожнай групе прапануецца, карыстаючыся падручнікам, удакладніць веды па асобных замках.

Група № 1: Лідскі і Крэўскі замкі.
  1. Расказаць пра асаблівасці Крэўскага замка.
  2. Чаму Лідскі і Крэўскі замкі называлі блізнятамі?
  3. Якая трагічная гісторыя звязана з Крэўскім замкам?
Група № 2: Сынкавіцкая царква.
  1. Расказаць пра асаблівасці Сынкавіцкай царквы.
  2. Якія элементы будынка нагадваюць крэпасць? (Магутныя сцены, высокія вежы, маленькія акенцы.)
  3. Як можна даказаць, што гэты будынак выконваў ролю царквы?
Група № 3: Нясвіжскі і Мірскі замкі.
  1. Расказаць пра асаблівасці замкаў.
  2. Які замак лічыўся самым багатым і прыгожым?
Група № 4: Гродзенскі замак.
  1. Расказаць пра Гродзенскі замак.
  2. Што адбылося ў 1569 г.?
  3. Даць азначэнне паняццяў "экспанат", "замак".

6. Фізкультхвілінка (зрокавая).

7. Замацаванне: чаму большасць замкаў узводзілася на межах краіны? Чаму большасць замкаў была пабудавана ў заходняй частцы Беларусі?

8. Праверка засваення новай тэмы. Разгадаць крыжаванку.

Замкі Беларусі Крыжаванка
  1. Як звалі князя, які пасадзіў свайго брата Вітаўта ў падзямелле Крэўскага замка?
  2. Непадалёку ад якога горада схаваўся Вітаўт ад пагоні?
  3. Сынкавіцкая царква адначасова і храм, і...
  4. 7. Хто загадаў перабудаваць Гродзенскі замак?
  5. Што выкопвалі вакол замка?
  6. Матэрыял, з якога будавалі першыя замкі.
  7. Дзе знаходзіцца самы багаты і прыгожы замак?

Разгадаўшы крыжаванку, дзеці атрымліваюць ключавое слова гісторыя і адказваюць на пытанне: чаму трэба ведаць гісторыю?

9. Дамашняе заданне: агульнае — засвоіць змест апавядання "Пад сценамі старажытных замкаў", новыя паняцці і гістарычную дату запісаць у сшытак; творчае — намаляваць замак.

10.   Падвядзенне вынікаў урока: аб чым даведаліся сёння? Ці спатрэбяцца гэтыя веды ў жыцці? У залежнасці ад настрою, з якім вы працавалі, выберыце адну з масак і размясціце яе ў акенцах нашага ўяўнага замка.

Муры старажытных замкаў.  рэфлексія